In de dagen voordat Made bevrijd werd vlogen er al granaten in het rond. Ook beschietingen vanuit vliegtuigen waren aan de orde van de dag. Een Engels vliegtuig stortte neer tussen Made en Helkant waarbij alle inzittenden omkwamen. De terugtrekkende Duitsers legerden zich in een linie ter hoogte van de spoorlijn en een aldaar gelegen boerderij werd gebruikt als legerbasis.
In deze dagen voor de bevrijding van het dorp, kwamen er vele gewonden binnen uit dorpen zoals Terheijden en Wagenberg waar de gevechten al begonnen waren. Zij werden zo goed en kwaad als het ging behandeld in een noodhospitaal dat was ingericht op de plek waar nu de Mayboom staat.
Op vrijdagavond beginnen de Duitsers voorbereidingen te treffen om terug te trekken omdat er heftige beschietingen waren. Die kwamen van Churchilltanks van Engelse bevrijders die na hevige gevechten in Oosterhout het Markkanaal waren overgestoken. Mede door die steun rukten Poolse soldaten op naar Made.
Op 4 november trokken de Polen Made binnen en rond een uur of vier in de middag brak de hel los. Duitse soldaten vochten voor elk huis en met een hels mortiervuur weten ze de bevrijders op afstand te houden. De Poolse korporaal Sudding weet eindelijk met een enorm kanon de mortieren uit te schakelen.
Ook Churchilltanks komen eraan te pas en besproeien met vlammenwerpers huizen waar Duitsers zich schuilhielden. De Duitsers vluchtten via achtertuinen uiteindelijk vóór de geallieerden uit en op sommige plaatsen zat daar maar een minuut tussen. Veel vluchtende bezetters werden bij die vlucht doodgeschoten en Made blijft brandend achter.
In de paar dagen van de bevrijding vielen er meer doden dan in de vier oorlogsjaren bij elkaar. Dode inwoners en gesneuvelde soldaten, er viel weinig te vieren bij de bevrijding van Made.
(Bron o.a. schrijver/journalist Paul de Schipper)
(Foto's o.a. Keystone Press/collectie Gen. Maczekmuseum/archief Nigel Duncas/Jan vd Sluys)