Brouwerijstraat: straat naar de brouwerij

Het laatste stuk van de Brouwerijstraat loopt in een wijde boog naar links en sloot tot 1961 rechtstreeks aan op de Wagenbergschestraat naar de Helkant en Hooge Zwaluwe. Daar lag toen een erg smal kruispunt. Wij noemden dat 'ut krois-punt'. In dat jaar is de Brandestraat opnieuw aangelegd en doorgetrokken richting Zevenbergschen Hoek en Langeweg.

Brouwerijstraat betekent: straat naar de brouwerij. Enkele eeuwen geleden werd in de dorpen nog kleinschalig bier gebrouwen. Elk dorp kende meerdere huisbrouwerijtjes, waarin voor eigen gebruik bier werd gemaakt. In het begin van de 17e eeuw werd er in Terheijden, Wagenberg en Langeweg op maar liefst 25 plaatsen bier gebrouwen. Enkele brouwers verkochten bier aan plaatselijke herbergen en hadden een eigen herberg. Grotere brouwerijen waren 'De Swaan' en 'De Roskam' in Terheijden en 'De Zon' op Wagenberg.

Tegenwoordig is aan het einde van de straat geen bierbrouwerij meer te zien, maar dat is vroeger anders geweest. Met deze naam wordt de herinnering levendig gehouden aan de ruim 335 jaar geleden gestichte en vermaard geweest zijnde bierbrouwerij. Op het einde van de 17e eeuw vinden we ter plaatse van café-restaurant 'De Ruif' al een herberg. Aan de overkant op Thijssenweg 2 was o.a. de eest (droogzolder voor mout) en de bottelarij (flessen gevuld). Opmerkelijk is deze ligging, want tot 1815 vormen de Thijssenweg en de Brandestraat ook de provinciegrens met Zuid Holland.

De eerste 'tavenier' (tapper) was Cornelis van Asten, die in 1680 dit pand heeft laten bouwen op een hoger gelegen perceel gelegen 'aen Tijssenwegh en aen den Wagenberghsen Dijck'. Het bouwjaar was met fraaie gesmede cijfers op de voorgevel aangebracht, maar die zijn nu verdwenen.

In 1684 werden in opdracht van het gemeentebestuur 'peilingen' verricht bij de brouwerijen. 'Ten huysen van Sr. Cornelis van Asten' werden genoteerd: 'een half oxhooft (groot vat met) schaars' (scherrebier?) en drie aarden kannen met brandewijn, jenever en scheurbuikwater.

De weduwe Van Asten hertrouwde met Jan Loonen, een koopman en tavenier. In 1690 werd bij controle in de herbergen 'veel gedistilleerd' genoteerd bij Loonen. Behalve huis en herberg stond hier rond 1700 een pakhuis, stokerij, mouterij, schuur en koeikeet. De vaten, die Loonen met bier vulde, vonden hun weg naar de diverse herbergen in de omgeving. Binnen de gemeente werden dan ook veelvuldig vaten bier van 'Loonen' aangetroffen, naast vaten uit de Terheijdense brouwerij 'de Swaan'. In 1717 werd door de gemeente bij Jan Loonen een ketel gemeten met een inhoud van 'negen tonnen' en een 'kuijp vijftien tonnen'. In de loop van de 18e eeuw is de brouwcapaciteit uitgebreid.

Op een in 1742 getekende landkaart van het gebied tussen Terheijden en Moerdijk staat op Wagenberg één huis getekend, precies op die plek en met de aanduiding 'Loonen'. Na meerdere generaties Loonen kwam in 1826 Biestraten, die de brouwerij van zijn schoonvader voorzette. Na bierbrouwer Biestraten kwam in 1878 Adrianus Luykx uit Zwaluwe in de brouwerij. Behalve bierbrouwer was hij ook mineraalwater-fabrikant en leverde hij 'limonades op kogelflesch'.

De laatste brouwer, in de als 'De Zon' bekend staande bierbrouwerij en café, was Andries van de Reijt vanaf 1913. Hij was een zoon van de Wagenbergse molenaar en heeft gebrouwen tot 1928. Het café is gebleven evenals de bierbezorging van bier uit Breda, met paard en kar door Piet 'den brouwer' van de Reijt. Na hem waren Veraart, Akkermans-van Nunen en Van Velden exploitant van 'De Ruif'. Nu zijn dat John en Erica van 'Bar/restaurant De Ruif'.

Johan van der Made.

Beelden bij dit artikel