De Brandestraat en Thijssenweg lagen oorspronkelijk in één lijn. Die werd gekruist door de Brouwerijstraat en de Wagenbergsche Straat naar de Helkant. Daar lag toen 'het kroi-spunt', zoals dat genoemd werd. Deze straten liggen op de grens van de kerkdorpen Wagenberg en Hooge Zwaluwe. Tot en met 1996 was dat ook de gemeentegrens en tot 1815 zelfs de provinciegrens met Zuid-Holland.
Aan de Zwaluwse kant van de heette de weg volgens het straatnaambordje Thijsseweg. Deze straatnaam wordt al heel lang gebruikt en is mogelijk afgeleid van een een zeker Thijssen. Omstreeks het jaar 1500 woonde daar in die omgeving de weduwe van Cornelis Thijssen. Beide straten staan als weg duidelijk getekend op een landkaart uit 1561. De niet gelijkluidende schrijfwijzen van deze straatnaam omschreef verslaggeefster Cobine van der Louw op 18-08-2018 in BN De Stem.
Het ontstaan van de naam Brandestraat kan in verband worden gebracht met de turf. We moeten daarvoor terug in de tijd naar de 14e en 15e eeuw. Bekend is dat daar ergens een plek is geweest met de benaming 'de Brandt'. Er zijn verschillende verklaringen voor te geven. Een mogelijkheid is dat daar de bovenlaag werd afgebrand voordat men ging turfsteken. In verband met de zoutwinning uit veen dat jarenlang was overspoeld met zeewater, wat mogelijk in de Zuidveren ('Zoutveeren') het geval is geweest, werd die turf op 'de Brandt' gedroogd en vervolgens verbrand. De zoute as werd daarna schoongespoeld. Ook kan het zijn dat de arbeiders op 'de Brandt' turf konden afhalen voor gebruik als brandstof in de woning. Maar duidelijkheid is hierover niet. De genoemde 'Oude Bank' was de aanduiding voor een droogplaats van pas gestoken nog natte turf.
In 1849 was bekend geworden dat over Wagenberg een 'grote weg' zou komen. Deze met zogenaamde mopklinkers bestrate provinciale weg begon bij de Moerdijkseweg-Withuisstraat en liep naar het kruispunt dʼn brouwer (nu De Ruif). De weg naar Hooge Zwaluwe liep destijds tussen de woningen Brandestraat 1 en Thijssenweg 2 naar de Wagenbergsche straat. Dit straatnaambordje is er nog. Ook de Brandestraat werd toen bestraat en de provinciale weg ging verder door Made naar Geertruidenberg. Aan het einde torent de watertoren boven de Brandestraat uit. Deze toren is gebouwd na de oorlog in 1948. De vorige watertoren dateerde van 1925 en is eind 1944 door de Duitsers opgeblazen.
Als gevolg van het toenemende verkeer was in 1936 een voorrangsregeling van kracht geworden voor bepaalde knelpunten. Zo was de oude brug over de Vaartkantsevliet in de Brandestraat smaller dan de rijbaan. Daar kreeg het verkeer in de richting Wagenberg voorrang voor het verkeer dat naar Made toe reed. Dit werd bekend gemaakt in de krant. Aan het einde van de oorlog is de brug opgeblazen en vervangen door een heul.
Rond 1960 is de Brandestraat helemaal vernieuwd en doorgetrokken naar Zevenbergen. Op het begin van de parallelweg achter in de Thijssenweg-Vogelstraat is het jaartal 1961 in de betonnen rijbaan gezet en nog altijd zichtbaar. Na 25 jaar is de omleidingsweg (Wagenbergse Baan) in 1986 gereed gekomen. Bij de aansluiting op de Brandestraat en de Wagenbergsestraat kwamen verkeerslichten. Dat drukke punt werd in 2002 vervangen door een rotonde met vijf afslagen.
Ja ….. en kom je nu vanaf de rotonde en volgt de wegwijzer: 'Wagenberg -', dan ben je er nog niet. Je ziet dan wel meteen het grote bruine bord 'Wagenberg, Drimmelen voortuin van de Biesbosch' en het blauwe bord: 'Wagenberg gem. Drimmelen'. Maar deze borden staan ….. nog net in Hooge Zwaluwe! Kijk je omhoog dan zie je bij de rotonde op een bordje: 'Brandestraat 1-3 Hooge Zwaluwe'. Op nr. 1 was vroeger de winkel van Den Exter. En dan zijn we er nog niet, want rechtsaf begint de Thijssenweg en aan de rechterkant is het ….. ook Hooge Zwaluwe!
In BN DeStem van 26-06-2018 schreef Cobine van der Louw hierover het volgende: 'Hooge Zwaluwe/Wagenberg – Jan en Jo van Meel wonen al 43 jaar in hetzelfde huis aan de Brandestraat 1 in Hooge Zwaluwe. Een uniek adres blijkt wel, want sinds een jaar lijkt het niet meer te bestaan. Ze wonen er 43 jaar maar nu is het adres onvindbaar. Pakketjes komen niet aan, ambulances kunnen het adres niet vinden en boodschappen laten bezorgen is geen optie.'
Vermeldenswaard – en mogelijk niet volledig – zijn de volgende adressen. Voor meer informatie verwijs ik naar Vlasselt-boekje 69 'Ambachten en beroepen in Wagenberg' van Ad Kokke (1994).
1: Winkel van Thé den Exter, met manufacturen, meubels, naaimachines, enz. heeft méér dan 100 jaar bestaan! Dat was wel een Wagenbergse winkel, maar behoorde officieel tot de gemeente Zwaluwe.
3: Daar woonde groenteboer Vermeulen met de bushalte voor de deur. Ook nu is daar de bushalte.
6: Aannemersbedrijf familie Akkermans tot omstreeks 1937 met een cafeeke (B234).
5: Klompenmaker Toon de Bever en café. Op het bovenlicht (het raam boven de voordeur) stond de navolgende spreuk:
Nooit gedacht en toch begonnen
Met kruien heb ik mijn brood gewonnen
Nu leef ik op een andere hoop
Daar heb ik bier en wijn te koop.
7: Kwekerij voor tuinplanten.
8: Voormalige boerderij van Kees van Meel en 'Theater Schoonhoeve'.
10: Voormalige boerderij van Peer Buis.
12: Voormalige boerderij 'Anno 1919' van Peer Moerenhout. Daarna van Piet Moerenhout met handel in vee. Nu 'Voesenek Afbouw BV'.
14: Boerderij van Jan van Dongen. Daarna B. Segeren-Thijssen en nu 'Gebroeders Segeren B.V.'
16: Voormalige boerderij van Harrie Dickens. Nu 'Temet Groentechniek'.
18: Voormalige boerderij van Kees Broeders.
18a: Boomkwekerij en tuincentrum van Pals, nu 'Tuincentrum Sonneveld'.
20: Voormalige boerderij en tuinderij van Jan Moerenhout. Nu 'Thulson B.V.'.
22: Voormalige boerderij van de familie Flipsen.
En aan het einde van de Brandestraat staat opvallend de voormalige watertoren, die na de 2e wereldoorlog nieuw is opgebouwd. Daar bij die rotonde kwamen vroeger 4 gemeenten samen. Dat waren, met de klok mee: links Hooge en Lage Zwaluwe, dan Made en Drimmelen, dan Oosterhout en rechts Terheijden.
Johan van der Made.