Moerdijkseweg en Zandkuil Terheijden: veel uitspanningen in vroeger tijden

De naam Moerdijkseweg is eenvoudig te verklaren: een weg naar Moerdijk, maar de geschiedenis ervan is een lang verhaal. Daarom een beknopt overzicht. De Moerdijkseweg begint bij ʼDe Laakʼ en gaat in de richting van Zevenbergschen Hoek.

Tot aan de afslag naar Wagenberg ligt deze weg op een oude Zeedijk die bestaat vanaf ongeveer het jaar 1390. Toen is vanaf de Terheijdense haven tot aan het hoger liggende Wagenberg een dijk aangelegd tegen het steeds dichterbij komende zeewater. Deze dijk sloot aan op het hoger gelegen Wagenberg ter bescherming van de Binnenpolder met inbegrip van de Helkant met de Helkantsedijk.

Het was een voorzorgsmaatregel voor een mogelijke watersnood. Die volgde meerdere keren en de St. Elisabethsvloed van 1421 is wel de bekendste. Gevolg was dat de Zonzeelsepolder ongeveer een halve eeuw onder het zeewater heeft gestaan en in die tijd is er een flinke laag klei achtergebleven. Daarna zijn er verderop van lieverlee nieuwe dijken aangelegd rond de vele nieuwe polders.

Als gevolg van verschillende stormvloeden waren dijken doorgebroken en zijn de welen ontstaan. De diepe gaten waren niet te vullen en daarom werd de dijk hersteld door deze om die gaten heen te leggen. Na elke dijkdoorbraak werd snel een nieuwe dijk om het diepe gat heen gelegd, tot zover dat mogelijk was in de uitgesleten geul.

Tegenover de welen liggen nog altijd lage terreinen, zoals de ijsbaan en het Markgat tegenover de Molenweel, De Laak tegenover de grote weel, en tegenover de welen op de foto: de Kwaaie Hoek, nu de Kleine Laak. Boven de Helkantsedijk ligt de lage polder Oude Moeren.

Op de luchtfoto zijn twee legendarische cafés te zien aan de Moerdijkseweg bij de afslag Withuisstraat: 'Het Wit Huis' en 'Buitenlust', nu 'Ripasso'. Het eerst genoemde café heeft bestaan vanaf 1821 tot het in 1975 is afgebrand. Eerder heeft de naam 'Het Wit Huis' gestaan op de voorganger van 'Buitenlust', tot het in 1933 ook afbrandde.

Begin vorige eeuw was er nog een café en wel op nr. 2 – 4 met de naam '’t Schoonoord', tegenover de oprijlaan van 'De Laak'. En in het grote weiland, nu vlakbij de ingang van de Schuivenoordseweg, heeft vroeger een huisje gestaan dat 'het Spookhûske' werd genoemd. Nu staat deze naam op het viaduct van de Maasroute/A59.

Vanuit het verre verleden vóór 1821 vormde de Zandkuil met het vervolg van de Moerdijkseweg de Tweede Noordseweg. De Zandkuil lag op de rand van de eerste zandheuvel van Wagenberg en daar zal zand zijn afgegraven, misschien voor de aanleg van de zeedijk naar Terheijden rond 1390. Later in 1796, toen Wagenberg een parochie werd, is de parochiegrens door de Zandkuil gelegd.

De draai in de Moerdijkseweg voorbij Ripasso bestaat vanaf 1821. Toen is er een nieuwe verharde weg aangelegd van Breda door Terheijden naar Moerdijk. Deze weg heette officieel 'Grote weg der 1e klas nr.7' en reizigers moesten tol betalen bij 'Café De Tol'. Het oude café is tijdens de 2e wereldoorlog verwoest en daarna herbouwd.

De Moerdijkseweg was een rijksweg en in feite een voorganger van de tegenwoordige A16. In de volksmond sprak men van de Traaise Steenweg en van de Noordse Steenweg. Het straatnaambordje Moerdijkseweg staat er vanaf 1954. En in 1986 is de Maasroute/A59 de Moerdijkseweg gaan kruisen.

Johan van der Made.